Si një ditë e caktuar blerjeje, e huazuar në realitetin shqiptar, do të shndërrohet në një motiv që do të gjenerojë të ardhura të shumta në xhepat e bizneseve shqiptare. E premtja e zezë, apo “Black Friday” ka ardhur edhe në Shqipëri…
Sporti amerikan i gjuetisë së ofertave të leverdishme dhe konsumi i spikatur për ditën e njohur si e “Premtja e Zezë” (Black Friday), ka nisur të ushtrohet edhe në Shqipëri. Por, jo vetëm kaq. Kjo e Premte e Zezë, ndiqet nga e Hëna e Internetit (Cyber Monday), që i nxit konsumatorët të hapin kuletat e tyre dhe zyrtarisht nisin stinën e blerjeve, pak para festave të fundvitit. Si një ‘sport’ i huazuar, vjen me kosto të tjera në vendin tonë, kryesisht për konsumatorët.
Të pyetur nga “Monitor”, Fashion Group që ka një numër dyqanesh në qendrën TEG, si dhe përfaqësuesit e shitjeve në dyqanet Lindex, një përfaqësues europian në Ring Center, pohojnë se ka pasur shitje gjatë ofertave për Black Friday. Fushata nisi më 22 nëntor, ditën e hënë dhe do të vijojë edhe në fundjavë. Në shumë dyqane, uljet, që arritën 70%, joshën shumë konsumatorë. Kjo tendencë është vënë re edhe në qendrat e tjera tregtare.
Megjithatë, uljet kanë qenë kryesisht në nivelet e 10-40%. Gjithashtu një tjetër përfaqësi e huaj që pati ulje ishte Zara, ne nivelin e 40%, që nisi në datën 25 deri në 26 në mbrëmje në aplikacionin në telefon, ndërsa në dyqanin fizik në datën 26 dhe 27.
Nga Fashion Group Albania pohuan se ka pasur interes për kategori të ndryshme artikujsh, nga fëmijët deri te të rriturit, veshje apo këpucë, sidomos për fëmijët u bënë blerje të shumta, duke qenë se prindërit shqiptarë shpenzojnë në një masë të konsiderueshme për fëmijët e tyre.
Përfaqësues nga Neptun dhe Globe pohuan për “Monitor” se kanë aplikuar ulje për të gjithë javën , duke nisur nga data 22, por që presin më tepër blerje në fundjavë që ndjek Të Premten e Zezë. Sipas tyre, produktet që kanë më tepër interes për blerje janë: kondicionerë, lavatriçe dhe frigoriferë, por edhe pajisje të tjera të vogla shtëpiake si hekur. Nga ana tjetër, edhe televizorët smart dhe laptop vijuan që të jenë të kërkuar, por sipas tyre, një pjesë e shqiptarëve zgjedhin të presin edhe oferta për festat e fundvitit.
Ulje për të Premten e Zezë u aplikuan edhe në shërbimet e fotografisë nga studio të ndryshme në Tiranë. Kryesisht ishin familjet me fëmijët e tyre që zgjodhën të merrnin një shërbim profesional fotografie afër festave të fundvitit.
Një tjetër kategori e kërkuar nga shqiptarët, ishin lodrat për fëmijët, por më të pakët në numër krahasuar me kategoritë e lartpërmendura, sepse pjesa më e madhe e kryejnë si blerje në fundvit më masivisht.
Nga vëzhgimet në rrugë të ndryshme tregtare në kryeqytet vihet re se, në dyqane të zakonshme të tregtisë me pakicë, të çdo lloj kategorie, shpesh uljet janë fiktive, për shkak të fryrjes së çmimit fillestar të artikullit. Uljet reale të produkteve janë reflektuar kryesisht në dyqanet që janë përfaqësi të kompanive mëmë ndërkombëtare.
E “Premtja e Zezë” dhe “E Hëna e Internetit” janë dy terma që më shumë se gjysma e bizneseve shqiptare në fushën e shitjeve me pakicë i kanë aplikuar prej pak vitesh, me qëllim promovimin e blerjeve të shumta me leverdi (ulje të theksuara). Çfarë ndodh në këtë rast? Turma njerëzish që vërshojnë në dyqane të shumta: veshjesh, elektronike, supermarkete, etj. Kjo vjen pak pas një vrulli blerjesh për Halloween, sërish një tjetër “festë” e huazuar nga jashtë vendit.
Si lindi e Premtja e Zezë?
1869
Një panik financiar përfshiu Shtetet e Bashkuara kur investitorët Jay Gould dhe Jim Fisk rritën çmimet e arit dhe shkaktuan një kaos në treg. Ngjarja u referua si e Premtja e Zezë, një term i përdorur për të përshkruar një situatë të keqe ose negative.
1950
Policia në Filadelfia u ankua për turmat që vinin në qytet për të blerë një ditë pas Ditës së Falënderimeve. Ata e quajtën atë një të premte të zezë pasi duhej të kontrollonin fluksin e njerëzve dhe trafikun pasues. Kjo është hera e parë që e Premtja e Zezë është përdorur për t’iu referuar në mënyrë specifike blerjeve një ditë pas Ditës së Falënderimeve.
1960
Të mërzitur që emri “Black Friday” kishte një konotacion negativ, shitësit me pakicë bënë përpjekje për ta ndryshuar atë në “E Premte e Madhe”. Këto përpjekje dështuan, kështu që shitësit me pakicë ndryshuan narrativën. Ata vendosën që e Premtja e Zezë ishte një emër i përshtatshëm pasi sezoni i blerjeve të festave është kur ata supozohet të jenë “në të zezë”, një frazë financiare që i referohet një biznesi që është fitimprurës dhe i begatë, në kontrast me të qenit “në të kuqe, ” ose në deficit.
Vitet 1970 dhe 1980
E Premtja e Zezë u rrit në masë të madhe në popullaritet pasi shitësit me pakicë filluan të konkurrojnë me njëri-tjetrin për të parë se kush mund të ofronte zbritjet më të mira, të tërheqë turmat më të mëdha dhe të fitonte më shumë para gjatë ngjarjes.
2005
Federata Kombëtare e Shitjes me Pakicë shpiku “Cyber Monday” në një njoftim për shtyp, pasi vuri re se trafiku dhe të ardhurat në internet u rritën të hënën pas Ditës së Falënderimeve, praktikisht pa dështuar dhe gjatë shumë viteve. Që atëherë është përdorur nga blerësit dhe shitësit me pakicë.
2020
Gjatë viteve të fundit, shumë shitës me pakicë kanë filluar të organizojnë shitjet e tyre në Ditën e Falënderimeve, dhe disa ofrojnë oferta duke filluar nga fundi i tetorit ose fillimi i nëntorit – disa ekspertë përdorin “Nëntorin e Zi” për të përshkruar promovimet njëmujore që çojnë në të Premten e Zezë dhe të Hënën Kibernetike. Kjo nuk mund të ishte më e dukshme se sa ishte gjatë vitit 2020. Pandemia e koronavirusit bëri që shumë dyqane të mbylleshin për blerje personalisht në Ditën e Falënderimeve, kështu që disa shitës me pakicë organizuan një seri shitjesh të së Premtes së Zezë në internet dhe në dyqane gjatë gjithë nëntorit.
